Οδοντιατρική Σύννεφα
Ημερολόγιο
Metadata

Τελευταία δημοσίευση:
31 Ιουλίου 2013

Αρχική δημοσίευση:
11 Οκτωβρίου 2001

Συντάκτης:
Οδοντιατρική
Validators
Η δυσφαγία
Δυσφαγία
Τί είναι η δυσφαγία
Δυσφαγία είναι η δυσκολία της μεταφοράς της στερεάς τροφής και των υγρών από τη στοματική κοιλότητα στο στομάχι. Οδυνοφαγία είναι όταν αυτή η μεταφορά συνοδεύεται από πόνο.

Εκτιμάται ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, κάποια στιγμή στη ζωή τους, αντιμετωπίζουν για μικρό χρονικό διάστημα αυτό το πρόβλημα, αλλά και ένα ποσοστό ανθρώπων που πλησιάζει το 10% αναγκάζονται να ζήσουν σε χρόνια βάση μαζί του, ιδιαίτερα στις μεγάλες ηλικίες.

Ο βαθμός του προβλήματος ποικίλει από μία μικρή δυσχέρεια, ως την πλήρη αδυναμία καταπόσεως.
Η φυσιολογία της κατάποσης
Η κατάποση περιλαμβάνει τρεις φάσεις: Τη στοματική, τη φαρυγγική και την οισοφαγική.

Στη στοματική φάση η γλώσσα σε συνεργασία με τους μασητήριους και τους άλλους μύες μεταφέρει τμηματικά την τροφή ανάμεσα στους οδοντικούς φραγμούς για τον τεμαχισμό της, τη λειοτρίβησή της και ταυτοχρόνως την εμπότισή της με το σάλιο.

Με την σύμμειξη των τεμαχίων της τροφής με την παρεμβολή του σάλιου, αυτά αποκτούν συνοχή μεταξύ τους και σχηματίζεται ο βλωμός.

Με την ολοκλήρωση του σχηματισμού του βλωμού αρχίζει η γλώσσα να ανέρχεται προς τα πάνω και με μία κίνηση από εμπρός προς τα πίσω να τον προωθεί σταδιακά προς τον στοματοφάρυγγα (συμμετέχουν τα V, VII και XII κρανιακά νεύρα).

Στη φαρυγγική φάση το πέρασμα του βλωμού στο πίσω μέρος της στοματικής κοιλότητας ενεργοποιεί το αντανακλαστικό της καταπόσεως. Αυτό αναλαμβάνει να μεταφέρει τον βλωμό από εκείνο το σημείο ως το άνω τμήμα του οισοφάγου.

Όσο γίνεται αυτή η μεταφορά, συμβαίνει μία εξαιρετικά συγκροτημένη αλληλουχία μυϊκών συσπάσεων και χαλαρώσεων. Η μαλθακή υπερώα ανυψώνεται για να φράξει τη δίοδο προς τις ρινικές κοιλότητες, οι άνωθεν του υοειδούς οστού μύες μετακινούν το λάρυγγα προς τα άνω και έξω, η επιγλωττίδα κατέρχεται και κλείνει την είσοδο του λάρυγγα, οι φαρυγγικοί μύες συσπώνται για να προωθήσουν τον βλωμό προς τον οισοφάγο και ταυτοχρόνως έχουμε τη χαλάρωση του άνω σφιγκτήρος του οισοφάγου (συμμετέχουν τα IX και X κρανιακά νεύρα).

Στην οισοφαγική φάση οι μύες του οισοφάγου προωθούν με περισταλτικές κινήσεις τον βλωμό προς το κατώτερο τμήμα, ενώ συμβαίνει χαλάρωση του κάτω σφιγκτήρος του οισοφάγου, ώστε ο βλωμός να περάσει μέσα στον στόμαχο.
Η παθολογική φυσιολογία
Η δυσφαγία προκαλείται όταν υπάρχει πρόβλημα σε κάποιον από τους παράγοντες της διαδικασίας της καταπόσεως.

Και στις τρεις φάσεις οι παράγοντες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο είναι κυρίως οι μύες και το νευρικό σύστημα. Ιδιαίτερα όμως στη στοματική φάση θα πρέπει να προσθέσουμε το ρόλο των δοντιών και του σάλιου.

Τα δόντια: Τα άτομα με μεγάλες νωδές (χωρίς δόντια) περιοχές στους οδοντικούς φραγμούς και τα άτομα που φέρουν μερικές ή ολικές οδοντοστοιχίες, τις οποίες όμως βγάζουν όταν πρόκειται να γευματίσουν, δεν μπορούν να τεμαχίσουν και να λειοτριβήσουν επαρκώς την τροφή.

Το αποτέλεσμα είναι ότι ο βλωμός σε αυτές τις περιπτώσεις είναι μεγαλύτερος, με τα επιμέρους κομμάτια επίσης μεγαλύτερα, που δεν διαποτίζονται αρκετά από το σάλιο για να μαλακώσουν και να αποκτήσουν αρκετή συνοχή μεταξύ τους και ταυτόχρονα να δοθεί στον βλωμό ομαλό εξωτερικό περίγραμμα.

Έτσι η κατάποση γίνεται δυσκολότερη και είναι δυνατό κατά την προώθηση του βλωμού να αποσπασθούν τεμάχια τροφής, των οποίων η μεταφορά πλέον δεν είναι απόλυτα ελεγχόμενη.

Όταν η τροφή τυγχάνει αυτής της πλημμελούς προπαρασκευής στη στοματική κοιλότητα, απαιτεί περισσότερο χρόνο και προσπάθεια μέχρις ότου ολοκληρωθεί η πέψη της, η οποία γίνεται συν τοις άλλοις λιγότερο αποδοτική.

Το σάλιο: Η παραγωγή του σάλιου μπορεί να είναι μειωμένη είτε λόγω της προχωρημένης ηλικίας, είτε εξαιτίας νοσημάτων, θεραπευτικών επεμβάσεων ή φαρμάκων (αντιχολινεργικά, α-αδρενεργικοί αναστολείς, αντιϊσταμινικά κ.α.)

Το σάλιο έχει συνεισφορά τόσο στη διαδικασία της πέψεως, όσο και στη μηχανική της καταπόσεως. Αποτελεί το στοιχείο που μαλακώνει τα τεμάχια της τροφής, δίνει συνοχή στον βλωμό και μειώνει σημαντικά τις δυνάμεις τριβής που ασκούνται επάνω του κατά την προώθησή του.

Όταν η παραγωγή του σάλιου είναι μειωμένη, χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια για να υπερνικηθούν οι αντιστάσεις και η κατάποση γίνεται κοπιαστική.

Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι η μάσηση της τροφής και η κατάποση είναι λειτουργίες που προκαλούν ευχαρίστηση στον άνθρωπο. Αυτό γίνεται αντιληπτό όταν για κάποιο λόγο χρειαστεί να σιτίζεται ο άνθρωπος παρεντερικά ή με τη βοήθεια σωλήνα.

Αυτή η ικανοποίηση όμως γίνεται δυσφορία όταν η κατάποση γίνεται δυσχερής, κοπιαστική, επώδυνη και δεν ελέγχεται πλήρως.

Αν η συνοχή του βλωμού είναι μειωμένη, αυτό θα έχει ως συνέπεια να γίνεται απόσπαση τμημάτων από το σώμα του βλωμού κατά την κατάποση. Αυτοί οι άνθρωποι βήχουν συχνά την ώρα του φαγητού και διατρέχουν τον κίνδυνο της εισόδου τεμαχίων τροφής στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα και την πρόκληση ασφυξίας ή την ανάπτυξη λοιμώξεως.

Οι μύες: Όταν υπάρχει νόσημα του μυϊκού συστήματος ή σταδιακή ατροφία λόγω γήρανσης, τότε γίνεται δύσκολο να μεταφέρεται η τροφή σωστά μέσα στο στόμα, ώστε να μπορέσουν έτσι τα δόντια και το σάλιο να ολοκληρώσουν την αποστολή τους.

Επίσης η προώθηση του βλωμού γίνεται πιο δύσκολη, ασύμμετρη και λιγότερο ελεγχόμενη κατά το πέρασμα στον στοματοφάρυγγα και κατά την είσοδο και μεταφορά του μέσα στον οισοφάγο.

Το νευρικό σύστημα: Η εύρυθμη λειτουργία του είναι θεμελιώδης στον μηχανισμό της καταπόσεως. Η συγκέντρωση αισθητικών πληροφοριών και ο έλεγχος των κινήσεων των μυών είναι καθοριστικός για την εξέλιξη της διαδικασίας.

Χρειάζεται συγχρονισμός και λεπτεπίλεπτη καθοδήγηση τόσο στο εκούσιο όσο και στο ακούσιο στάδιο. Όταν ένα εγκεφαλικό επεισόδιο πλήξει το τμήμα του νευρικού συστήματος που είναι υπεύθυνο για την κατάποση ή αν υπάρξει άλλο νόσημα του νευρικού συστήματος, όπως η νόσος του Parkinson, η σκλήρυνση κατά πλάκας , η νόσος Alzheimer κ.α. μπορεί να προκληθεί δυσλειτουργία και απορρύθμιση όλου του συστήματος της καταπόσεως.

Οι συνηθέστερες περιπτώσεις είναι η αδυναμία εκκίνησης τους αντανακλαστικού της καταπόσεως, οι ασύγχρονες περισταλτικές κινήσεις του οισοφάγου και η αχαλασία.
Άλλες αιτίες
Εκτός από τα προαναφερθέντα αίτια υπάρχουν και άλλα προβλήματα που μπορούν να προκαλέσουν δυσφαγία, είτε για μικρό διάστημα, είτε σε χρόνια βάση. Αυτά είναι:
  • Λοιμώξεις, αποστήματα και φλεγμονές στην ανώτερη πεπτική οδό (στοματίτιδες, φαρυγγίτιδες, αποστήματα οδοντοφατνιακά, περιαμυγδαλικά, οπισθοφαρυγγικά, η κατάποση καυστικού υγρού κ.α.)
  • Βλάβες του βλεννογόνου από φάρμακα (αντιβιοτικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη κ.α.)
  • Νεοπλάσματα
  • Παρενέργειες θεραπευτικών επεμβάσεων (χειρουργικών, χημειοθεραπείας, ακτινοβολίας)
  • Στρες (globus hystericus)
  • Ιδιαίτερα προβλήματα από τον οισοφάγο (γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, σπασμός του οισοφάγου, πίεσή του από παρακείμενο όργανο ή ιστούς, στενώσεις, δακτύλιοι Schatzki, τοπική εξασθένιση του τοιχώματός του και δημιουργία θύλακα, όπου κατακρατούνται υπολείμματα τροφής κ.α. )
Τα συμπτώματα
  • Απώλεια της όρεξης και μείωση του σωματικού βάρους
  • Πόνος κατά την κατάποση
  • Συχνή πόση νερού με το στόμα γεμάτο τροφή
  • Συχνές επαναλήψεις της προσπάθειας για κατάποση ή αλλαγές στη στάση του σώματος κατά τη διάρκειά της
  • Διαφυγή τροφής και υγρών προς τις ρινικές κοιλότητες - Ένρινη ομιλία
  • Προσκόλληση τμημάτων της τροφής στο λαιμό ή στο ύψος του στήθους και βήχας για να απομακρυνθούν τροφές, υγρά και σάλιο και να αποκατασταθεί το ανεμπόδιστο της αναπνοής
  • Δυσφορία στον λαιμό ή στο στήθος, κάψιμο και ξινίλες
Πιθανές συνέπειες
  • Υποσιτισμός, αφυδάτωση, απώλεια βάρους
  • Εξασθένιση της άμυνας του οργανισμού και μείωση της πνευματικής και φυσικής απόδοσης.
  • Απώλεια της ευχαρίστησης της κατάποσης και της συμμετοχής στο σημαντικό κοινωνικό γεγονός του φαγητού μαζί με άλλους ανθρώπους. Αλλαγές στον τρόπο ζωής και στον ψυχισμό.
  • Πνευμονία
  • Ρήξη οισοφάγου
Η θεραπεία
  • Προτίμηση σε γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτη)
  • Ρευστοποίηση ή πολτοποίηση της τροφής
  • Προσθήκη παραγόντων μείωσης της ρευστότητας της τροφής για όσους δεν μπορούν να καταπιούν υγρά
  • Αποφυγή πολύ ζεστών ή πολύ κρύων τροφών ή υγρών
  • Φυσικοθεραπεία για ενδυνάμωση εξασθενημένων μυών και συγχρονισμό
  • Χειρουργική και φαρμακευτική αγωγή
  • Διδασκαλία νέων τρόπων κατάποσης
  • Χρησιμοποίηση σωλήνα για τη σίτιση όταν δεν υπάρχουν εναλλακτικές δυνατότητες
© Copyright : Odontiatriki.gr 2000-2024
All rights reserved. No part of this website may be reproduced, in any form or by any means,
without permission in writing from the webmaster